OPMEER – Met een helmplicht en een leeftijdsgrens van 14 jaar wil de Tweede Kamer de overlast en onveiligheid van fatbikes aanpakken. Uit recent onderzoek van Breda University of Applied Sciences (BUas) blijkt dat er in de samenleving veel steun is voor deze maatregelen. De uitvoering hiervan is echter weerbarstig omdat fatbikes nauwelijks te onderscheiden zijn van elektrische fietsen. Daarnaast is bij verkeersveiligheid ook de infrastructuur en het menselijk gedrag van belang. Met name qua gedrag valt er nog een wereld te winnen.
In 2024 is Breda University of Applied Sciences (BUas) onderzoek gestart naar de rol van LEV’s (lichte elektrische voertuigen) in het mobiliteitssysteem. Onder inwoners van stedelijke regio’s in Noord-Brabant en Gelderland blijkt dat 71 procent van mening is dat de overheid de veiligheid van elektrische voertuigen, zoals fatbikes, moet aanpakken. Slechts 4 procent is tegen. De vier voorgestelde maatregelen kregen veel steun: een minimumleeftijd van 16 jaar (92 procent), strengere handhaving van snelheidslimieten (89 procent), een verplicht bromfietsrijbewijs (84 procent), en een helmplicht (83 procent). Deze resultaten ondersteunen plannen in de Tweede Kamer voor een leeftijdsgrens en helmplicht.
De effectiviteit van deze maatregelen is echter onzeker. Verkeersveiligheid wordt beïnvloed door een combinatie van voertuig, infrastructuur en de mens. Momenteel zorgen een aantal factoren voor de toename in ongevallen: relatief zware fietsen, jonge gebruikers, hoge snelheden door opgevoerde fatbikes en afleiding door telefoongebruik. Deze combinatie verhoogt het risico op fouten en verkleint de tijd voor andere weggebruikers om te reageren, wat leidt tot ernstiger ongevallen. Bovendien zullen er, na invoering van de leeftijdsgrens en helmplicht, weer nieuwe typen elektrische fietsen worden ontwikkeld die net binnen de regels vallen.
Wat is dan de oplossing? Een cruciale factor in de verkeersveiligheid is ons eigen gedrag, en vooral de neiging tot zelfoverschatting. Mensen zijn simpelweg niet in staat om effectief te multitasken. Dit betekent dat we ons, zeker bij snelheden van rond de 25 km/u, volledig op de weg moeten concentreren in plaats van op onze telefoon. Ook ouders spelen een cruciale rol: koop geen fatbike voor je kinderen, ondanks de aantrekkingskracht en de sociale druk van leeftijdsgenoten. Fatbikes zijn, net als brommers en scooters, ongeschikt voor kinderen. Het risico op ongevallen en ernstig letsel voor zowel henzelf als de medeweggebruikers is simpelweg te groot.
Paul van de Coevering is Professor aan de Breda University of Applied Sciences
